تست های غیر مخرب Non Destructive Tests

تست های غیر مخرب (Non Destructive Tests)
آزمایش‎هایی هستند که برای انجام آنها نیازی به تخریب قطعه و نمونه برداری نیست و در صورت لزوم می‎توان
تست های غیر مخرب را بدون اینکه به قطعه آسیبی برسد، روی تمامی قسمت های آن انجام داد. از این رو است که این آزمون‎ ها را آزمایش غیر مخرب نامیده‎اند.
با استفاده از تست های غیر مخرب می‎توان عیوب موجود در قطعات از جمله تخلخل و حفره‎های داخلی، ترک و ناپیوستگی‎های سطحی و داخلی،
ناخالصی‎ها و انواع عیوبی که در حین تولید و یا در حین کار تحت شرایط ویژه محیط کار ایجاد و شکل می‎گیرند را شناسایی نمود.
عملکرد و طول عمر هر قطعه در حین کار به نوع، اندازه، موقعیت عیب موجود در آن و عیوبی که در شرایط کاری در آن ایجاد می‎شود بستگی دارد.
در مواردی تعیین حد قابل قبول یا حد مجاز عیوب ضرورت می‎یابد. اندازه حد مجاز عیوب به حساسیت موقعیت کاری قطعه بستگی داشته و از اهمیت بیشتری برخوردار است.
در مواردی اهمیت آزمایش‎های غیر مخرب برای اندازه‎گیری ترک و مقایسه آن با اندازه مجاز و برآورد طول عمر در ارتباط با آهنگ رشد و گسترش ترک،
بویژه برای قطعاتی که در معرض بارهای متناوب و یا در شرایط خوردگی قرار می‎گیرند، مشخص می‎شود. اگر اندازه ترک بسیار کوچکتر از حد مجاز باشد،
در شرایطی این ترک تحت تاثیر بار اعمال شده می‎تواند گسترش نیابد و در نتیجه قطعه قادر به ادامه سرویس دهی خواهد بود. از این جهت برای کسب اطمینان
از نرسیدن اندازه ترک به انداره بحرانی و وقوع شکست ناگهانی در آنها این گونه قطعات باید در حین کار و سرویس دهی بطور متناوب مورد بازرسی قرار گیرند.
آزمایش های غیر مخرب،تست های غیر مخرب،NDT و بازرسی جوش

آزمایش‎های غیر مخرب فقط برای شناسایی عیوب به کار نمی‎روند، بلکه تعدادی از آنها برای تعیین نوع ساختار شبکه کریستالی، اندازه‎گیری ابعاد و ضخامت پوشش‎ها نیز به کار می‎روند.
ویژگی‎ها و مزایای آزمونهای غیر مخرب
- امکان انجام آزمایش‎های غیر مخرب روی تمامی قطعات تولیدی،
- امکان انجام آزمایش‎های غیر مخرب مختلف به صورت همزمان یا متعاقبا یکی بعد از دیگری روی یک قطعه،
- امکان تکرار آزمایش‎ها روی یک قطعه،
- کاهش هزینه‎های تولید با انجام این آزمایش‎ها در حین فرآیند تولید و شناسایی به موقع عیوب و جلوگیری از اتلاف بیشتر مواد و نیروی انسانی،
- افزایش ایمنی با شناسایی به موقع عیوب در قطعات حساس و جلوگیری از شکست زودرس آنها که می‎تواند به از بین رفتن تجهیزات و زیان‎های مالی و در مواردی حتی زیان‎های جانی منجر شود،
- افزایش کیفیت تولید و بالا بردن درصد اطمینان در ارتباط با تولید قطعات سالم،
- قابلیت حمل و نقل تجهیزات مربوط به این گونه آزمون‎ها و استفاده از آنها در محل کار.
نکات قابل توجه قبل از انجام آزمایش های غیر مخرب
قبل از انجام آزمایش‎های غیر مخرب به منظور افزایش درصد اطمینان نسبت به شناسایی عیوب لازم است نکات زیر مورد توجه قرار گیرند:
- جنس قطعه، فاز یا نوع فازهای موجود در قطعه، داشتن یا نداشتن قابلیت هدایت الکتریکی و مغناطیسی پذیری،
- روش تولید ( ریخته‎گری، نورد، کشش، فورج و ...)،
- داشتن یا نداشتن پوشش سطحی روی قطعه و نوع فرآیند پوشش‎دهی،
- نوع عملیات حرارتی انجام گرفته روی قطعه ( در صورتی که قطعه تحت عملیات حرارتی قرار گرفته باشد)،
- شکل هندسی قطعه و ابعاد آن به منظور پیشگویی اولیه از نوع عیب و موقعیت مکانی آن،
- منشا عیب ( مواد اولیه، فرآیند تولید) و علل آن،
- عیوب ممکن و مورد انتظار از لحاظ نوع، اندازه و موقعیت،
- عیوب مجاز در قطعه از لحاظ نوع، انداره و موقعیت،
- کسب هر گونه اطلاعات در ارتباط با شناسنامه قطعه و شرایط محیط کار که می‎تواند به شناسایی دقیق عیب کمک کند.
مبنای کار در آزمایش‎های غیر مخرب
مبنای این کار مبتنی بر اساس استفاده از اصول فیزیکی به منظور آشکارسازی و شناسایی عیوب و ناهمگنی‎های موحود در قطعه است. مراحل اساسی آزمایش‎های غیر مخرب عبارتند از:
- کاربرد یکی از خواص فیزیکی ماده‎ای که قطعه از آن ساخته می‎شود،
- آشکارسازی و مشاهده تغییرات ایجاد شده در این خاصیت فیزیکی در ارتباط با وجود عیب یا ناهمگنی موجود در قطعه به کمک وسیله مناسب،
- تعیین تغییرات ایجاد شده و تبدیل آنها به نتایج قابل تفسیر،
- تفسیر نتایج بدست آمده و اظهار نظر در مورد کیفیت قطعه.
در بررسی‎های غیر مخرب از روش‎های مختلفی استفاده می‎شود. انتخاب روش به عواملی از قبیل جنس قطعه مورد بررسی، نوع، شکل، اندازه و
موقعیت عیب و همچنین درجه اطمینان در ارتباط با قابلیت روش آزمون غیر مخرب انتخابی برای آشکارسازی عیب بستگی دارد.
انتخاب هر روش آزمون غیر مخرب به اختلاف بین قابلیت آشکارسازی کوچکترین اندازه عیب مثل ترک با توجه به اندازه مجاز و همچنین
میزان حساسیت و ایمنی قطعه در شرایط کاری آن بستگی دارد.
به کارگیری آزمون‎های غیر مخرب مناسب برای قطعات ریخته‎گری و یا آهنگری شده با توجه به هزینه آنها، باید قبل از عملیات ماشینکاری بر روی آنها انجام گیرد
و اگر دارای عیوبی بوده و قابل پذیرش نیستند کنار گذاشته شوند، البته چنانچه عیوب آنها سطحی و ریز باشد در مرحله ماشینکاری قابل برطرف شدن است.
انواع آزمون‎های غیر مخرب

- بازرسی چشمی
- آزمون نشت
- آزمون مایع نافذ
- آزمون ذرات مغناطیسی
- آزمون جریان الکتریکی
- آزمون جریان گردابی
- آزمون ماوراءصوت یا اولتراسونیک
- آزمون رادیوگرافی
- آزمون نشر صوت
- آزمون حرارتی

منابع و پیوندها ویرایش
گردآوری شده توسط دپارتمان پژوهشی شرکت پاکمن
حسین تویسرکانی، بررسی‎های غیر مخرب، جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان، مرکز انتشارات، چاپ سوم، 1391
ASM Handbook, Nondestructive Evaluation and Quality Control, vol17, ASM international, 2000
X.E. Gros, NDT Data Fusion, A member of the Hodder Headline Group, 1997
صفحه مهندسی مواد و متالورژی
مجله علمی ویکی پی جی

موضوعات مشابه: